روز یکشنبه دوم آذرماه سال ۱۴۰۴، سیامین انجمن ادبی مهتاب قوچان و نخستین انجمنکارگاه جهان های ممکن، در محل کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان این شهر برگزار شد. من که بخش زیادی از کودکی و نوجوانیام در کانون و در جلسات انجمن ادبی مهتاب گذشته بود، پس از سالها افتخار این را داشتم که دوباره در این انجمن حضور داشته باشم؛ این بار اما به عنوان کارشناس مهمان.
موضوع و محوریت این جلسه از انجمن، بررسی ادبیات و ژانر علمی تخیلی بود و بنابراین روز یکشنبه با همکاری خانم خسروی، مسئول کانون و اساتیدم، خانم فلاح و خانم شجاعی مقدم، نخستین انجمنکارگاه «جهانهای ممکن» را که تمرکز آن بر ژانر علمی تخیلی بود، برای نوجوانان و اعضای انجمن ادبی مهتاب و بچههای کانون پرورش فکری قوچان برگزار کردیم.
در ابتدای انجمن، انیمیشن سمپاش، ساخته فرنوش عابدی و از تولیدات کانون پروش فکری اکران شد و سپس درمورد این انیمیشن گفتوگو کردیم. آنچه در ادامه این مطلب میخوانید، معرفی، مرور و بررسی کوتاهی از انیمیشن سمپاش (The Sprayer) است.
معرفی پویانمایی سمپاش
پویانمایی «سمپاش» که نویسنده و کارگردان آن آقای فرنوش عابدی است و از تولیدات کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان به شمار میرود، انیمیشنی کوتاه و تصویرگر آیندهای خیالی اما بسیار محتمل و منطقی است.
انیمیشن سمپاش روایتگر دیار و سرزمینی است که در آن رویش هرگونه گل و گیاهی ممنوع است و ارتشی به نام «سمپاش» وظیفه از بین بردن و نابودکردن تمام گیاهان و حافظانشان را دارد. در این ویرانشهری که، به نظر میرسد آیندهی روشنی برای هیچ کس وجود ندراد، یکی از سربازها پس از آشنایی با یک گیاه کوچک مسیرش عوض میشود و تصمیم میگیرد تا به جای از بین بردن طبیعت و جنگ با طراوت و تازگی، حافظ و حامی آن باشد.
تمرکز اصلی این انیمیشن بر مضامینی همچون امید، مبارزه، طبیعت و اعلان جنگ بشر علیه محیط زیست و مادر طبیعت است. این انیمیشن که با تکنیک سهبعدی ساخته شده است، به وضوح در دستهبندی ژانر علمی تخیلی میگنجد و مولفههای زیرژانرهای پادآرمانشهری (Dystopian) و پساآخرالزمانی (Post-apocalyptic) را دربر دارد. انیمیشن سمپاش تاکنون توانسته با حضور در بیش از ۵۰۰ جشنواره معتبر ملی و بینالمللی، بیش از ۲۰۰ جایزه بینالمللی کسب کند.
مضامین و درونمایه های انیمیشن سمپاش
انیمیشن «سمپاش» دنیایی خیالی را تصور کرده که در آن محیط زیست و پوشش گیاهی به دشمن شماره یک جامعه تبدیل شده است! در این جهانِ خاکستری و عاری از حیات، که انیمیشن به خوبی آن را به تصویر کشیده است، ارتش سمپاشها مأموریت دارند تا هرگونه تلاش برای نگهداری گیاهان و امید به زندگی را در نطفه خفه کنند. این فضاسازی تاریک، استعارهای صریح و بسیار هوشمندانه از بی توجهی و اعلان جنگ انسان مدرن به طبیعت و سیاره زمین است.
هیچ کس نمیتواند بر طبیعت فرمان براند، بی آنکه بهای آن را بپردازد.
مری شلی – فرانکشتاین
در یکی از لحظات کلیدی، انیمیشن با برجسته کردن تنهاییِ یک گیاه کوچک در میان انبوهی از آهن و دود و به تصویر کشیدن نابودی سیستماتیک و هدفمند بشر، شکننده بودن طبیعت را به شکلی تاثیرگذار به مخاطب یادآوری میکند، در همین لحظه است که یکی از شخصیتهای اصلی انیمیشن سمپاش که اتفاقا یکی از سربازان نابودگر است، تصمیم میگیرد تا سمت حیات و زندگی بایستد و حافظ و نگهبان آن باشد.
مفهوم امید و مبارزه در انیمیشن سمپاش
در طول انیمیشن و در دل این تاریکی مطلق، مفاهیم بزرگی از قبیل مبارزه و امید از طریق تحول درونی شخصیت اصلی شکل میگیرند. سربازی که برای نابودی آموزش دیده، با دیدن یک جوانه کوچک متحول شده، به محافظ آن تبدیل میشود و دست به عصیان علیه سیستمی تمامیتخواه و نابودگر میزند. این تغییر موضع، به نمادی از مبارزهی آگاهانه علیه جهل و ایستادگی فرد در برابر جبر جمعی تبدیل میشود. رویش بذر گیاهی که در یکی از سکانسهای انیمیشن میبینیم، تجسم خالص امید به زندگی و غلبه حیات بر مرگ و نابودی است؛ امیدی که باعث میشود دانه از دل تاریکی خاک بیرون بزند؛ امیدی که حتی در زیر چکمههای استبداد و در سمیترین فضاها نیز راهی برای بقا و تکثیر پیدا میکند و نویدبخش این پیام است که نیروی زندگی و رویش، در نهایت بر مرگ و تخریب پیروز خواهد شد. یاد دیالوگی از سریال تاسیان میافتم، جایی که امیر یا همان خسرو به شیرین میگوید: «ما بارها زندگی میکنیم اما فقط یکبار میمیریم، هرجور حساب کنی زندگی ارزشش خیلی بیشتره».
انیمیشن سمپاش به زبان تصویر فریاد میزند که حیات، غیرقابل سرکوب است و نیروی رویش همواره راهی برای نفوذ از میان بتنها و آهنها پیدا خواهد کرد. گسترش سرسبزی در پایان فیلم، غلبه نهایی امید بر ناامیدی و زندگی بر مرگ و نابودی مطلق را جشن میگیرد و به مخاطب یادآور میشود که حتی اگر تمام جهان کمر به نابود کردن و از بین بردن زندگی، زیبایی و طراوت بسته باشند، باز هم زندگی حق خود را بازپس خواهد گرفت.
جوایز و جشنواره ها
انیمیشن کوتاه «سمپاش» (The Sprayer) به کارگردانی فرنوش عابدی و تهیهکنندگی کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان، یکی از پرافتخارترین آثار انیمیشن ایران در سالهای اخیر است که موفق به کسب بیش از صد جایزه بینالمللی شده است.
در ادامه فهرستی از مهمترین جوایز و جشنوارههایی را ارائه کردهام که این انیمیشن کوتاه در آنها درخشیده است:
- جشنواره فیلم ایندیایکس (IndieX) – آمریکا: برنده جایزه بهترین فیلم کوتاه و بهترین فیلم کوتاه خارجی زبان
- جشنواره فیلم علمیتخیلی سیدنی (Sydney Science Fiction Film Festival) – استرالیا: برنده جایزه بهترین انیمیشن
- جشنواره بینالمللی فیلم پنین (Penine Film Festival) – انگلستان: برنده جایزه بهترین فیلم کوتاه انیمیشن
- جشنواره فیلم وایلد ایندی (Wild Indie Sci-Fi & Fantasy Film Festival) – انگلستان: برنده جوایز بهترین انیمیشن کوتاه و بهترین پوستر
- جشنواره حقوق بشر ناپولی (Human Rights Film Festival) – ایتالیا: برنده جایزه حقوق بشر نوجوانان و بهترین انیمیشن کوتاه
- جشنواره سولیداندو (Solidando Film Festival) – ایتالیا: کسب مقام اول
- جشنواره فیلم «ویت ویل» (Fayetteville Film Fest) – آمریکا: برنده بهترین فیلم انیمیشن
- جشنواره فیلم نیوجرسی (New Jersey Film Festival) – آمریکا: برنده جایزه بهترین فیلم انیمیشن
- جشنواره فیلمهای علمیتخیلی بروکلین (Brooklyn SciFi Film Festival) – آمریکا: برنده مدال نقره بهترین انیمیشن کوتاه
- جشنواره «ریل هالو» (Reel Hollow’s Eve Challenge) – آمریکا: برنده جایزه بهترین فیلم
- جشنواره بینالمللی فیلم اوستیا (Ostia International Film Festival) – ایتالیا: برنده جایزه بهترین انیمیشن
- جشنواره فیلم «تکت» (TAKT Film Fest) – صربستان: برنده جایزه بهترین فیلم و بهترین طراحی صدا
- جشنواره همیلتون (Hamilton Film Festival) – کانادا: برنده جایزه بهترین جلوههای ویژه
- جشنواره اسکیپتاون (Skiptown Playhouse International Film Festival) – آمریکا: برنده جایزه بهترین انیمیشن کوتاه
- جشنواره فیلمهای جنگلی (Films for the Forest) – آمریکا: برنده جایزه بهترین انیمیشن کوتاه
- جشنواره فیلم ایگنیت (Ignite Film Festival) – انگلستان: برنده جایزه بهترین انیمیشن کوتاه
- جشنواره فیلم آفریل (Off-Rail) – آمریکا: برنده جایزه بهترین انیمیشن
- جشنواره اسپیس برینز (Space Brains Sci-Fi Film Festival) – استرالیا: برنده جایزه بهترین فیلم کوتاه
- جشنواره مولتیمدیا بلک اسفر (Black Sphere) – جمهوری چک: برنده جایزه بهترین انیمیشن کوتاه
- جشنواره سه کردار نیک (Three Acts of Goodness) – تایوان: برنده مقام اول بهترین فیلم
- جشنواره بینالمللی پیلوژن (Pillusion) – اتریش: برنده جایزه منتخب تماشاگران برای بهترین انیمیشن
- جشنواره بینالمللی داوینچی (DaVinci International Film Festival) – آمریکا: برنده جایزه بخش Vitruvian
- جشنواره معماری و فیلمهای شهری استانبول – ترکیه: برنده جایزه اول انیمیشن
- جشنواره موسیقی و فیلم پارما (Parma International Music Film Festival) – ایتالیا: برنده جایزه هیئت داوران (Pop Art)
- جشنواره فیلم گرینپوینت (Greenpoint Film Festival) – آمریکا: برنده جایزه بهترین انیمیشن کوتاه
- جوایز فیلمبرداری کانادا (Canadian Cinematography Awards): برنده جایزه بهترین انیمیشن
- جشنواره شورت فوکوس (Short Focus Film Festival) – انگلستان: برنده جایزه تماشاگران
- جشنواره فیلم ساردینیا (Sardinia Film Festival) – ایتالیا: برنده جایزه بهترین فیلم کوتاه (از نگاه داوران دانشجو)
- جوایز فیلم اونیکو (Onyko Films Awards) – اوکراین: برنده جایزه بهترین انیمیشن
- جوایز فیلمبرداری لسآنجلس (Los Angeles Cinematography AWARDS) – آمریکا: برنده جایزه بهترین انیمیشن
- جشنواره فیلم فلگرین (Phlegraean Film Festival) – ایتالیا: برنده جایزه بهترین فیلم کوتاه انیمیشن
- جشنواره فیلم سانتا کروز (Santa Cruz Film Festival) – آمریکا: برنده جایزه بهترین اثر انیمیشن
- جشنواره فیلم و هنر رالی (Raleigh Film & Art Festival) – آمریکا: برنده جایزه بهترین انیمیشن
- جشنواره کاستل ولتورنو (Festival del Cinema di Castel Volturno) – ایتالیا: برنده جایزه چارلز امیل ریناد
- جشنواره بینالمللی تریسیتیز (Tri-Cities International Film Festival) – آمریکا: برنده جایزه بهترین فیلم انیمیشن
- جشنواره فیلم وحشت (HorrOrigins Film Festival) – آمریکا: برنده جایزه بهترین انیمیشن بینالمللی
- جوایز فیلمبرداری نیویورک (New York Cinematography AWARDS) – آمریکا: برنده جایزه بهترین انیمیشن
- رقابت جهانی فیلم آکولاد (Accolade Global Film Competition) – آمریکا: برنده جایزه بهترین انیمیشن
- جشنواره پیای (PAFestival) – برزیل: برنده جایزه بهترین انیمیشن زیستمحیطی
- جشنواره بلادی رم (Bloody Festival Roma) – ایتالیا: برنده جایزه بهترین انیمیشن
- جشنواره مدیا فست دیجیتال (Digital Media Fest) – ایتالیا: برنده جایزه بهترین کارتون فانتزی
- جشنواره فیلم هنری صوفیه (Sofia Art Film Award) – بلغارستان: برنده جایزه بهترین انیمیشن
- جشنواره بینالمللی گلوبال بنگالورو (GLOBAL BENGALURU) – هند: برنده جایزه بهترین انیمیشن
- جشنواره استاف (Stuff MX Film Festival) – مکزیک: برنده جایزه بهترین انیمیشن کوتاه
- جشنواره تغییر چهره (Changing Face) – استرالیا: برنده جوایز بهترین انیمیشن کوتاه، بهترین فیلمنامهنویس و بهترین طراحی صدا
- جشنواره فیلم این فوکوس (Film in Focus) – رومانی: برنده جایزه بهترین موسیقی متن اصلی
- جشنواره شورتسفست هالیوود (HOLLYWOOD SHORTSFEST) – آمریکا: برنده جایزه بهترین تدوین
- جشنواره بینالمللی فیلم جیپور (Jaipur International Film Festival) – هند: برنده جایزه بهترین انیمیشن کوتاه
- جشنواره امیزینگ مادرید (Amazing Madrid) – اسپانیا: برنده جایزه دوم بهترین فیلم کوتاه، بهترین انیمیشن و بهترین درام کوتاه
این لیست شامل مهمترین جوایزی است که این انیمیشن تا سال ۲۰۲۳ کسب کرده است. بر اساس آخرین اطلاعات منتشر شده از انیمیشن سمپاش، مجموع جوایز ملی و بینالمللی دریافتی این انیمیشن، به بیش از ۲۰۰ جایزه میرسد. (منبع: خبرگزاری کانون پرورش فکری کودکانو نوجوانان)
نظر شما درمورد انیمیشن سمپاش چیست؟
